250 JAAR SINT-ANDRIESTOREN

Met de huidige toren van 1763 zijn we zo vertrouwd dat we nauwelijks beseffen dat er vroeger een andere toren was. Toen de paters augustijnen hier begin 16de eeuw woonden, stond er enkel een hoge spitse dakruiter op hun kloosterkerkje. Bedelorden betaamt het nu eenmaal niet om een heuse toren op te trekken, toch vaak een symbool van prestige.
Tot midden de 16de eeuw hoef je op een Antwerps stadsgezicht niet naar de toren van St-Andries te zoeken want wanneer de in aanbouw zijnde kloosterkerk in 1529 als parochiekerk van Sint-Andries wordt ingewijd, moet de toren nog van de grond komen.
In 1541 krijgt hij zijn eerste 10 beiaardklokken (van de O.-L.-Vrouwetoren), reden om de torenstomp hoger op te bouwen zodat hij pas in 1559 is voltooid.
Het bakstenen gevaarte wordt bekroond met een voor die tijd typische peervormige spits. Even trendy is de koperen windwijzer in de vorm van een Sint-Andreas met zijn kruis. In het 16de-eeuwse Antwerpen krijgen vooral patroonheiligen de voorkeur i.p.v. de traditionele windhaan.
Omdat men niet vertouwd is met het silhouet van deze eerste St-Andriestoren herkent men op oude Antwerpse stadsgezichten wél de grotere toren van de voormalige St-Michielsabdij, maar gaat men aan de St-Andriestoren zwijgend voorbij.
Waar is die eerste toren dan gebleven?
De toren viel niet 'als een donderslag bij heldere hemel'. Hij was al geruime tijd gevaarlijk aan het overhellen, zodat ingenieurs en architecten beslist hadden om de funderingen te vernieuwen en te verstevigen. De toren werd geschoord. Omdat de nieuwe fundering al wél aan de westzijde was aangebracht, stort het gevaarte in langs de oostkant en valt op de zijbeuk.
Voor de Mechelaars was dit een buitenkans om weerwraak te nemen op hun spotnaam:"beter blussen zonder brand, dan schoren zonder verstand!". Zo kwam de eerste, gotische St-Andriestoren aan zijn einde. Gelukkig viel er in St-Andries geen enkel slachtoffer, want de honderden aanwezigen hadden een paar uur eerder de kerk verlaten.
Na de 'val' van de toren zou het stadsgezicht van Antwerpen voorgoed veranderen want bij de wederopbouw (1756-'63) kiest architect Engelbert Baets voor een 'moderne' laatbarokke toren met een dubbele torenlantaarn. Bij de heropbouw wordt de nieuwe toren veiligheidshalve op een andere plaats opgetrokken, nl. binnen de middenbeuk, zodat de beide pijlers van de westelijke travee fungeren als een extra steunbeer.
Omdat er vier notabelen aan de eerstesteenlegging deelnamen werd in elk van de vier hoekpilaren van de torenhal een 'eerste steen' ingemetseld met dezelfde datum '31 augustus 1756', maar telkens met een andere naam.
De 58 m. hoge toren bestaat uit een vierkante bakstenen kern met een binnenzijde van 5,50m., bekleed met witte natuursteen. De grote open torenlantaarn werd functioneel gepland voor een beiaard. Dat de toren aan de heilige Andreas toegewijd is, mag blijken uit het sint-andrieskruis dat a.h.w. als een beperkte stralenkrans verwerkt is rondom het kruispunt van de balken van het ijzeren torenkruis.
In 1929 wordt ter gelegenheid van het 400-jarig jubileum van de kerk en de parochie op het grote terras van de St-Andriestoren een live concert gehouden door een symfonieorkest.
Wegens instortinggevaar breekt men in 1961 de houten torenlantaarn af en verdwijnt de st-Andriestoren uit het stadsgezicht van Antwerpen, totdat hij na restauratie, in 1973 weer in volle glorie verschijnt.

Klik op een foto en vervolgens in de foto op de linker of rechter pijl.Om terug te keren klik op X

250 JAAR ST-ANDRIESTOREN